گونه شناسی تدفین های خمره ای پیش از تاریخ دشت خوزستانو فلات مرکزی ایران

فلات مرکزی ایران در جنوب رشته کوههای البرز قرار گرفته است و از غرب و شمال غرب به کوههای زاگرس و از شرق به کویر مرکزی ایران محدود می شود.فلات مرکزی ایران از ادوار بسیار کهن نقش موثری را در ارتباط میان شرق و غرب و با شمال و جنوب فلات ایران ایفا کرده است. گزینش محل به دو عامل مهم بستگی دارد : یکی زیست بوم نسبتا مناسب و دیگری دسترسی به مراکز اجتماعی، فرهنگی . قرارگیری بر سر راه باستانی ( راه جنوبی ، شمالی ) خوزستان، فارس را از طریق اصفهان به کاشان و قم وری متصل می کند. برقراری ارتباط مستمر با فرهنگ های همزمان در فلات مرکزی و دست خوزستان را نشان می دهد. طی کاوش های صورت گرفته در این منطقه، یافته ها بیانگر باورها، اعتقادات آیینی مردمان آن روزگار است. به همین منظور برای روشن تر شدن و بازسازی بخش کوچک و تاریکی از تفکرات آیینی اجتماعات اولیه انسانی در فلات مرکزی ایران ، در این پژوهش تدفین های خمره ای مورد بررسی قرار می گیرند. تدفین های خمره ای نوعی آیین دوره ی آغاز ایلامی در مناطق فلات مرکزی و دشت خوزستان می باشد که همگی مربوط به نوزادان و جنین و نابالغین می شود. (جز یک مورد که در تپه سفالین که مربوط به فرد بزرگسالی بوده است).در پایان دوره ی مس و سنگ (3500 – 3000 پ .م) استفاده از این نوع شیوه ی تدفین بخصوص در فلات مرکزی ایران گسترش یافت. این دوره مقارن با هنر فلزکاری ، تغییرات در ساختار اجتماعی و تشکیل اولین حکومتها، فرایند تخصصی شدن کارها ،تجارت با سرزمین های دوردست است. قبرستان های حاوی تدفین های خمره ای نیز از این زمان به بعد دیده می شوند. تدفین مردگان یعنی آنها درکی از مرگ داشته و احتمالا ادامه ی زندگی را به روشی دیگر می پنداشتند. مطالعه ی تدفین بهترین راه شناخت اعتقادات مذهبی و رفتارهای یک جامعه ی باستانی است. تدفین های خمره ای کودکان جنبه ی عملکردی داشته و جهت جلوگیری از پراکنده شدن استخوان های ظریف خردسالان استفاده می شد و شاید جهت تداعی رحم مادر برای باروری و حیات دوباره در جهان دیگر باشد. این قبور فاقد تزیینات و هدایا می باشند . شاید دلیل این باشد که نوزادان به این اشیاء احتیاجی ندارند. در تپه سیلک هیچ گونه اشیا و هدایا برای کودکان گزارش نشده است (بجز دو مورد در محوطه ی اریسمان و تپه سفالین). در فلات مرکزی ایران در محوطه های سیلک، اریسمان، قلی درویش، ازبکی (مارال تپه یا برش c ) سفالین (که گزارش ان هنوز به چاپ نرسیده است ) اسماعیل آباد که حاکمی از به دست آمدن تدفین خمره ای در این تپه سخن گفته است (اما گزارشی از از آن به چاپ نرسید ) و در خوزستان در لایه های و آکروپل شوش تدفین های خمره ای آغاز ایلامی به دست آمده است.